Facebook, Google, Instagram, Snapchat, TikTok, YouTube. Wat zijn de overeenkomsten? Het zijn allemaal (onderdelen van) grote bedrijven. Ze zijn allemaal rijk groot geworden met computersoftware, en allemaal dankzij de groei van het internet. Maar vooral: ze hebben grote invloed op onze samenleving door middel van social media.
Tien jaar geleden dachten we nog dat het een zegen was. Nu lijkt het meer op een vloek. We weten allemaal hoe verslavend het is, hoe het verdeeldheid en een verdraaid wereldbeeld veroorzaakt, hoe onze privacy wordt geschaad en hoe je in rabbitholes kan verdwijnen. Toch zitten de meesten van ons alsnog de halve dag aan hun schermpje vastgelijmd.
Dat is niet zomaar. Deze techbedrijven gebruiken allemaal psychologische trucs om ons zo lang mogelijk op hun app te houden. Dát is namelijk hoe ze geld verdienen. Als je niet voor het product betaalt, bén je het product. Ze verkopen onze data en laten ons naar ads kijken. Er zijn momenteel een aantal problemen, die ik hiervoor al kort noemde:
- Het verslavende effect
- Verdraaid wereld- en zelfbeeld
- Privacy (of het gebrek daarvan eigenlijk)
Punt een is het verslavende effect dat social media heeft. Netflix documentaire the social dilemma laat dat met een mix van drama en onderzoek heel mooi zien. Maar mooi is het natuurlijk niet. Het internet en social media zou ons tijd moeten opleveren, niet kosten. In plaats van mensen met elkaar te verbinden, zoals de Facebook homepage zegt, zitten mensen thuis op hun mobieltje te scrollen.
Punt twee is hoe social media een verdraaid wereldbeeld of zelfbeeld kan creëren. Als je op Facebook of YouTube zit wordt je feed zo aangepast dat je precies te zien krijgt wat jij leuk vindt. Niks mis mee toch? Gebruikers krijgen wat ze leuk vinden en het techbedrijf verdient er miljoenen aan. Maar het heeft een ongewenst bij effect. Er ontstaan zogenoemde 'rabbitholes' of 'echochambers'. Met deze dure woorden bedoelen we dat als je een standpunt hebt, je alleen informatie te zien krijgt die jouw standpunt ondersteunt, en de informatie die jouw mening tegenspreekt wordt weggefilterd. Mensen zijn gemaakt om hun mening bij te kunnen stellen als ze goede tegenargumenten horen. Maar op social media hoor je alleen dingen die jou in het gelijk stellen. We hebben het effect hiervan de laatste jaren kunnen zien, versterkt door de pandemie. Er ontstaat verdeeldheid in de samenleving op een moment dat we dat het minst willen.
En nu heb ik het dus nog niet eens gehad over dat zelfbeeld wat dus niet klopt. Op social media laten mensen alleen de glamour and glow van hun leven zien. Niet de ups and downs, maar alleen de ups. Het effect hiervan is dat als je op social media kijkt, je alleen ziet hoeveel beter iedereens leven is in vergelijking met het jouwe. Ik denk dat je zelf wel kan zien waarom dat niet positief is.
En dan het laatste punt: privacy. Je hebt er vast weleens over gehoord. Denk aan het Cambridge Analytica schandaal van Facebook uit 2018. We moeten niet willen dat grote databanken met al onze persoonsgegevens door bedrijven worden bijgehouden. Volgens Godwin's law is elke discussie waardeloos nadat er een Hitler vergelijking wordt gemaakt, maar in dit geval vergelijk ik de bedrijven in kwestie niet direct met Hitler, dus denk ik dat het oké is. Maar stel nou: er komt een enge gemene regering aan de macht met slechte intenties. Een wetje erdoorheen douwen waarin staat dat de staat voor 'controle' of 'ter bescherming van de bevolking' inzage mag in deze database en ze hebben info over al onze privélevens. Niet echt een prettig vooruitzicht toch?
Het ergste is dat kinderen steeds jonger al een smartphone krijgen. Vaak zie je peuters al in de weer op iPads. Zouden we onze kinderen niet tegen deze problemen beschermen? En zo ja, waarom wel de kinderen en niet de volwassenen? Ja, volwassenen kunnen risico's inschatten en zelf verantwoordelijkheid nemen, maar zou de verantwoordelijkheid niet moeten liggen bij de techgiganten die deze problemen in de eerste plaats veroorzaken?
Dus, hoe kunnen we dit oplossen? We zouden als eerste stap social media onder de 13 jaar kunnen verbieden. Of in ieder geval "kinder" versies, zoals YouTube kids, waarop tracking en AI en andere nonsens is uitgeschakeld en gecheckt is of de videos geschikt zijn voor kinderen. Wat ook erg zou helpen is dingen als pull-to-refresh en infinite scroll uit te zetten. Daarnaast moeten er strengere privacy wetten komen. Ook moeten er wetten over tracking, AI, Machine Learning (ML) en verslaving van social media komen. De huidige wetboeken zijn sterk verouderd en moeten nodig worden geupdate om rekening te houden met internationale techgiganten.
Het is natuurlijk niet erg dat bedrijven geld willen verdienen. Maar ik vind wel dat diezelfde bedrijven dan ook verantwoordelijkheid moeten nemen voor de effecten daarvan.
Voor geïnteresseerden, een iet wat dramatische video over social media en de impact ervan op ons leven: https://www.youtube.com/watch?v=FZvee3-PEzo
Reacties: